Dezubekizacja. Zaginęły miliony złotych,które Ziobro dostał na rozpatrywanie odwołań emerytów
Posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji (nr 196) w dniu 15-01-2018
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Łukasz Piebiak:
Bardzo dziękuję, Panie Przewodniczący.
Wysoka Komisjo!
Szczegółowy opis budżetu w tych częściach, o których pan przewodniczący wspomniał, wraz z dotacją dla Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, planami finansowymi państwowych funduszy celowych, planami finansowymi instytucji gospodarki budżetowej oraz rezerwami celowymi został przekazany Wysokiej Komisji już na wcześniejszym etapie prac. Tak że bardzo szczegółowo może nie będę tych kwestii nie omawiał. Skupię się na najważniejszych kwestiach, w szczególności tych dotyczących poprawek dokonanych na etapie prac parlamentarnych. Podkreślam tu, że z punktu widzenia budżetu państwa jako całości te poprawki miały charakter neutralny. To były przeniesienia w ramach części budżetowych będących w dyspozycji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego, tj. omawianych części 15, 37 i 88, a część z tych przeniesień miała charakter techniczny. Pragnę też zaznaczyć, przypomnieć, że budżet sądów powszechnych jest budżetem autonomicznym, w dużej części kształtowanym przez same sądy, a ostateczny kształt, z uwzględnieniem opinii Krajowej Rady Sądownictwa, nadaje mu minister sprawiedliwości. I ogólna ocena resortu, który reprezentuję, jest taka, że planowany poziom wydatków zarówno w części 15, jak i w części 37 zapewnia w stopniu wystarczającym realizację statutowych zadań jednostek organizacyjnych resortu sprawiedliwości. Jeżeli chodzi o część 15, czyli „Sądy powszechne”, to w ramach prac parlamentarnych ograniczono poziom wydatków o 68 milionów 622 tysiące zł w stosunku do pierwotnej wersji projektu budżetu, a wynikało to, po pierwsze, z obniżenia z 250 do 150 liczby dodatkowych etatów urzędników sądowych w związku z zabezpieczeniem potrzeb Krajowego Rejestru Sądowego, a po drugie, z likwidacji 10 etatów dla specjalistów w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów.
Dalej. Ograniczono środki na wydatki związane z bezpłatną pomocą prawną z urzędu w zakresie wynikającym z przepisów ustawy z 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw w związku z niskim wykonaniem wydatków na ten cel w roku 2017.
Dalej. Ograniczono środki na utworzenie nowych stanowisk pracy w sądownictwie. Wydatki te zostaną poniesione w ramach posiadanych środków finansowych.
W części 15 „Sądy powszechne” planowane są dochody budżetowe na poziomie 2 miliardów 280 milionów 721 tysięcy zł. To jest 102,82% dochodów zaplanowanych w ustawie budżetowej na rok poprzedni. W ujęciu wartościowym budżet sądownictwa na 2018 r. jest wyższy od wydatków określonych w ustawie budżetowej na rok poprzedni o kwotę 259 milionów 93 tysiące zł.
Wziąwszy pod uwagę ostateczny plan wydatków na rok 2017, wynikający ze znowelizowanej ustawy budżetowej, w której uwzględniono zmniejszenie części środków w części 15 o 186 milionów zł na skutek dokonanych przez sądy rozliczeń budżetów i zablokowanie tudzież zwrócenie niewykorzystanych środków, w ustawie budżetowej na rok 2018 zabezpieczono środki na wydatki większe od tych ze znowelizowanej ustawy na rok 2017 o 6,3%. W ujęciu wartościowym budżet sądownictwa na 2018 r. jest większy od planu wydatków na 2017 r. o ponad 445 milionów zł.
Planowany wzrost wydatków związany jest przede wszystkim z zadaniami wynikającymi wprost z ustaw. Pierwsza grupa wydatków wiąże się z obligatoryjnym wzrostem wynagrodzeń. Zaplanowano 76 milionów 402 tysiące zł na podwyższenie wynagrodzeń sędziów w wyniku wzrostu o 5,02% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w II kwartale 2017 r. w stosunku do tego samego okresu roku poprzedniego, 14 milionów 319 tysięcy zł na podwyższenie wynagrodzeń referendarzy, które są relacjonowane do wynagrodzeń sędziów, 1 milion 740 tysięcy zł na podwyższenie wynagrodzeń asesorów sądowych, też relacjonowanych do wynagrodzeń sędziów, i wreszcie 19 milionów 359 tysięcy zł na podwyższenie uposażeń sędziów w stanie spoczynku oraz uposażeń rodzinnych – one też są relacjonowane do wynagrodzeń sędziów. Zatem wydatki związane z obligatoryjnym wzrostem wynagrodzeń to 111 milionów 820 tysięcy zł.
Druga grupa wydatków to dodatkowe etaty wynikające z projektowanych ustaw i zmian organizacyjnych. Zaplanowano 7 milionów 753 tysiące zł na wynagrodzenia z pochodnymi na utworzenie 150 dodatkowych etatów urzędników sądowych w celu zabezpieczenia potrzeb wydziałów Krajowego Rejestru Sądowego, 114 milionów 378 tysięcy zł na wynagrodzenia z pochodnymi na utworzenie 1850 dodatkowych etatów, w tym 37 etatów sędziowskich, 450 etatów referendarskich, 15 etatów asystenckich i 1348 urzędniczych, w celu realizacji przepisów projektowanych ustaw. W tym największa grupa to 103 miliony 761 tysięcy zł na utworzenie od 1 stycznia bieżącego roku 450 etatów referendarskich i 1260 etatów urzędniczych w związku z przepisami projektu ustawy o przekształceniu współużytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe we współwłasność gruntów. Jak wiadomo, celem tej ustawy jest przekształcenie z mocy prawa użytkowania wieczystego we własność. Dalej. Zaplanowano 1 milion 745 tysięcy zł na wynagrodzenia z pochodnymi na utworzenie od 1 stycznia bieżącego roku 7 etatów sędziowskich oraz 14 etatów urzędniczych w związku z przepisami ustawy o wykonywaniu niektórych czynności organu centralnego w sprawach rodzinnych z zakresu obrotu prawnego na podstawie prawa Unii Europejskiej i umów międzynarodowych. To ta ustawa, która kilka dni temu została jednogłośnie przyjęta, ale jeszcze jest na etapie oczekiwania na wejście w życie. Zaplanowano też 8 milionów 872 tysiące zł na wynagrodzenia z pochodnymi na utworzenie od 1 stycznia 2018 r. 30 etatów sędziowskich, 15 etatów asystenckich i 74 etatów urzędniczych z uwagi na przewidywane znaczne zwiększenie się wpływu spraw ubezpieczeniowych w związku z wejściem w życie od 1 stycznia ubiegłego roku ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, czyli tzw. ustawy dezubekizacyjnej. Razem dodatkowe etaty mają kosztować 122 miliony 131 tysięcy zł.
Trzecia grupa wydatków, jeżeli chodzi o sądownictwo, to kwota 47 milionów 318 tysięcy zł na zwiększenie poziomu wynagrodzeń kuratorów, asystentów, urzędników, pozostałych pracowników sądów powszechnych oraz specjalistów opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów o 2%. Ministerstwo Sprawiedliwości ostatecznie przekonało Ministerstwo Finansów, że należy kontynuować wyrównywanie dysproporcji płacowych w jednostkach organizacyjnych sądownictwa powszechnego. Z tego wynika ta decyzja o zwiększeniu o 2% wynagrodzeń w wymienionych grupach zawodowych. Przemawia za tym fakt, że średnia płaca brutto urzędników sądowych to 3 tysiące 700 zł, ale aż 33% urzędników sądowych otrzymuje wynagrodzenia brutto poniżej 3 tysięcy zł, co zwłaszcza w ośrodkach wielkomiejskich jest kwotą niewystarczającą do pozyskiwania nowych kadr. Ponadto z powodu zamrożenia wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej przez poprzedni rząd w latach 2009–2015 nastąpił realny spadek wartości wynagrodzeń pracowników sądów o ok. 15%. Mamy problem z fluktuacją kadr. W ciągu ostatnich 3 lat odeszło 3 tysiące 213 asystentów, ponad 11 tysięcy urzędników i 2 tysiące 482 innych pracowników. Nabory w wielkich miastach kończą się niepowodzeniem, po prostu nie ma chętnych do pracy w sądach. Jak powiedziała pani prezes Sądu Okręgowego w Warszawie, odkąd Biedronka nas wyprzedziła, to mamy problem, żeby zatrudnić kogokolwiek, a już nawet nie mówię o ludziach, od których można czegoś wymagać. No, a sądownictwo, zwłaszcza wielkomiejskie, ma określone wymagania także wobec swoich pracowników.
Reasumuję: wzrost planowanych na 2018 r. pozapłacowych wydatków bieżących jest związany głównie z potrzebą kontynuacji procesu usprawniania i przyspieszania postępowań sądowych, likwidacji zaległości, a także zabezpieczenia skutków finansowych nowych regulacji prawnych.
W ramach części 15, czyli „Sądy powszechne”, funkcjonuje Centrum Zakupów dla Sądownictwa Instytucja Gospodarki Budżetowej, które realizuje zadania związane z prowadzeniem centralnych zamówień publicznych oraz prowadzi działalność usługową na rzecz sądów z apelacji krakowskiej. Konsolidacja zakupów przynosi wymierne efekty, pozwala na uzyskanie oszczędności dotyczących przede wszystkim takich usług jak doręczenia, zakup energii, ubezpieczenia czy telefonia komórkowa. To jest część 15.
Jeżeli chodzi o część 37 „Sprawiedliwość”, o wydatki obejmujące realizację zadań z zakresu więziennictwa, wydatki samego Ministerstwa Sprawiedliwości, zakładów dla nieletnich, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury oraz instytutów naukowych resortu sprawiedliwości, to nastąpiło zwiększenie wspomnianych wydatków w stosunku do tych z pierwotnej wersji budżetu o 26 milionów 210 tysięcy zł, z czego 20 milionów 916 tysięcy zł przeznaczonych jest na podwyższenie poziomu uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej od 1 maja 2018 r. na analogicznych zasadach, jak to będzie miało miejsce w przypadku innych służb mundurowych, oraz na podwyższenie wynagrodzeń pracowników medycznych więziennictwa w związku z ustawą z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne; 5 milionów zł przeznaczonych jest na sfinansowanie – w porozumieniu z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów – remontu części nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa położonej przy ul. Belwederskiej 46/50 na potrzeby Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury; a 294 tysiące zł przeznaczono na zwiększenie o 2%, tak jak to było w przypadku poprzedniej części, wynagrodzeń osobowych w Instytucie Ekspertyz Sądowych im. prof. dra Jana Sehna i Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości.
Dodatkowo w ramach wewnętrznego przesunięcia środków na wydatki w ramach części 37 zabezpieczono środki w wysokości 1 miliona 201 tysięcy zł na funkcjonowanie Instytutu Kryminologii i Penitencjarystyki. Limit wydatków na 2018 r. został określony na poziomie 4 miliardów 914 milionów 428 tysięcy zł, co oznacza wzrost w stosunku do wydatków z roku poprzedniego o 2,56%. Planowany wzrost wydatków to przede wszystkim skutek wzrostu wysokości dotacji dla Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, będącej odrębną osobą prawną. Dotacja została zaplanowana w wysokości 71 milionów 296 tysięcy zł, co stanowi 133,7% kwoty określonej w ustawie budżetowej na rok poprzedni. W ramach tej kwoty środki w wysokości 4 miliony 7 tysięcy zł przeznaczone są na wynagrodzenia i pochodne. Pozostałe 67 milionów zł przeznaczono na pozapłacowe wydatki bieżące. W ujęciu kwotowym dotacja dla Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury na 2018 r. została zwiększona o 18 milionów 7 tysięcy zł. Środki te są konieczne m.in. na sfinansowanie potrzeb wynikających z wejścia w życie ustawy z 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw i decyzji o ustaleniu wyższych limitów przyjęć w dziewiątym roczniku aplikacji sędziowskiej i dziewiątym roczniku aplikacji prokuratorskiej rozpoczynających szkolenie w 2018 r.
Z dodatkowych środków zostaną sfinansowane wydatki związane z kontynuacją przez 220 aplikantów aplikacji ogólnej nauki na aplikacji sędziowskiej i prokuratorskiej – to jest ósmy rocznik – i rozpoczęciem przez 280 aplikantów, czyli dziewiąty rocznik, aplikacji sędziowskiej i prokuratorskiej, a także przeprowadzeniem egzaminu referendarskiego i prowadzeniem szkoleń ustawicznych.
Ponadto wzrost wydatków wynika z podwyższenia wydatków na uposażenia funkcjonariuszy i wynagrodzenia pracowników cywilnych więziennictwa w roku 2017, stosownie do przepisów ustawy z 15 grudnia 2016 r. o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2017–2020”, oraz wydatków związanych z realizacją ustawy z 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy o prokuraturze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym. Chodzi tu o zatrudnienie 313 funkcjonariuszy Służby Więziennej.
Ponadto w budżecie zostały zabezpieczone środki na wydatki na utrzymanie, eksploatację oraz rozwój systemu dozoru elektronicznego w wysokości 44 milionów 635 tysięcy zł, zgodnie z postanowieniami umowy zawartej między Ministerstwem Sprawiedliwości a konsorcjum Impel Security, która wygasa w październiku 2018 r. W związku z planowaną zmianą koncepcji obsługi SDE polegającą na odejściu od realizacji części zadań przez podmiot zewnętrzny i przejęcia części czynności w zakresie patroli interwencyjnych, bezpośredniej kontroli skazanych, sprawdzania warunków technicznych, instalacji oraz dezinstalacji sprzętu monitorującego przez… W projekcie budżetu uwzględniono skutki finansowe związane z 250 dodatkowymi etatami w więziennictwie, tj. uposażeniami i wynagrodzeniami dla 125 funkcjonariuszy i 125 pracowników cywilnych.
W rezerwie celowej uwzględnione zostały również wspomniane już wydatki na realizację zadań przewidzianych w programie modernizacji Służby Więziennej, tj. 174 miliony 348 tysięcy zł. Wydatki te powinny zostać zabezpieczone w budżecie państwa w rezerwie celowej w wysokości 274 milionów 348 tysięcy zł, ale 100 milionów zł to będą wydatki poniesione z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej na mocy ustawy okołobudżetowej.
Wydatki na świadczenia z tytułu zabezpieczenia emerytalnego dla funkcjonariuszy Służby Więziennej rosną z uwzględnieniem wskaźnika 102,7%.
Wydatki majątkowe to 132 miliony 191 tysięcy zł. W ramach budownictwa inwestycyjnego planowana jest realizacja 53 zadań, z czego powinniśmy zakończyć 39 zadań, w tym budowę hal produkcyjnych w zakładach karnych we Włodawie i w Rzeszowie. W kolejnym zakładzie karnym efektem tego będzie stworzenie 650 miejsc odpłatnego zatrudnienia osób pozbawionych wolności. Ponadto z tych środków będzie finansowana adaptacja obiektów starego szpitala na 3 pawilony penitencjarne dla Zakładu Karnego w Czarnem. Powstanie kolejnych 186 miejsc zakwaterowania dla osadzonych. Będzie też realizowana nowa inwestycja – utworzenie Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL na terenie aresztu śledczego w Warszawie-Mokotowie. W 2018 r. powinna zostać zakończona realizacja dokumentacji projektowo-kosztorysowej. Wydatki to 14 milionów 132 tysiące zł.
Łącznie w części 37 z ogólnej kwoty 4 miliardów 888 milionów zł 16 milionów 806 tysięcy zł to środki związane z realizowanymi projektami w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a także Programu Operacyjnego „Infrastruktura i środowisko” i Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego. Dodatkowo w ramach budżetu środków europejskich ujęta została kwota 73 miliony 182 tysiące zł. Łącznie zatem w budżecie państwa na realizację projektów z udziałem środków pochodzących z Unii zaplanowano 89 milionów 988 tysięcy zł.
W tej części – już zbliżam się do końca – są jeszcze fundusze celowe: Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej i Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy, a także 5 instytucji gospodarki budżetowej, czyli Carpatia, Piast, Mazovia, Pomerania i Baltica. W ramach tego pierwszego funduszu, zwanego również Funduszem Sprawiedliwości, realizowane są zadania związane z udzielaniem pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem oraz członkom ich rodzin, a także udzielaniem pomocy postpenitencjarnej osobom pozbawionym wolności. W związku z wejściem w życie 12 sierpnia ubiegłego roku nowelizacji zmieniającej art. 43 kodeksu karnego środki funduszu mogą być przekazywane również na potrzeby jednostek sektora finansów publicznych. W 2018 r. planuje się przeznaczyć ze środków funduszu kwotę 100 milionów zł na realizację postanowień ustawy o ustanowieniu programu modernizacji Służby Więziennej. W ramach Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy realizowane są zadania dotyczące resocjalizacji osób pozbawionych wolności, a głównym celem działalności instytucji gospodarki budżetowej funkcjonujących w części 37 jest realizacja zadań publicznych polegających na prowadzeniu oddziaływań penitencjarnych oraz resocjalizacyjnych wobec osób skazanych na karę pozbawienia wolności poprzez organizowanie pracy sprzyjającej podnoszeniu kwalifikacji zawodowych. I w związku z tym instytucje prowadzą działalność produkcyjną, handlowo-usługową, a także wykonują roboty remontowo-budowlane. Wszystko to dzieje się na zasadach samofinansowania i udziału w normalnej konkurencji wolnorynkowej. Instytucje te nie otrzymują dotacji z budżetu państwa, koszty finansują w ramach wypracowanych przychodów. Bo tutaj chodzi jednak głównie o resocjalizację skazanych poprzez pracę, poprzez wykonywanie określonych czynności. To wszystko, tak w największym skrócie.
Dziękuję.
